1. Những điều cần lưu ý về thông số quan trắc đất
Phải xem xét vị trí quan trắc là khu dân cư, khu sản xuất, loại hình sản xuất hay các vị trí phát thải, nguồn thải để từ đó lựa chọn các thông số đặc trưng và đại diện cho địa điểm quan trắc.
Đối với quan trắc môi trường nền: các thông số quan trắc được chọn lọc sao cho phản ánh đầy đủ các yếu tố đặc trưng của môi trường đất trên ba mặt: hiện trạng, các quá trình và nhân tố tác động đến quá trình đó.
Đối với quan trắc môi trường tác động: các thông số quan trắc theo từng loại hình đặc thù và có tính chỉ định, thông số cụ thể.
Dựa vào bản chất của thông số mà chia ra hai nhóm thông số cơ bản: nhóm thông số biến đổi chậm và nhóm thông số biến đổi nhanh:
Nhóm thông số biến đổi chậm như: thành phần cơ giới, khả năng trao đổi cation, cacbon hữu cơ, nitơ tổng số, lân tổng số, kali tổng số.
Nhóm thông số biến đổi nhanh như: các cation trao đổi, ion hoà tan, các chất độc hại, tồn dư phân bón, thuốc bảo vệ thực vật,…
Việc lựa chọn các thông số quan trắc môi trường đất căn cứ vào mục tiêu của chương trình quan trắc môi trường đất. Nếu là lần đầu tiên quan trắc môi trường đất thì cần thiết phải phân tích tất cả các tính chất lý hoá sinh học thông thường của đất.
2. Các thông số chung quan trắc phân tích môi trường đất
a. Thông số vật lý
- Thành phần cơ giới.
- Kết cấu đất (đoàn lạp bền trong nước).
- Các đặc trưng về độ ẩm (sức hút ẩm tối đa, độ ẩm cây héo).
- Độ xốp, độ chặt, dung trọng, tỷ trọng
- Khả năng thấm và mức độ thấm nước.
b.Thông số hóa học
- pH (H2O, KCl)
- Thế oxi hóa khử (Eh hoặc ORP)
- N, P, K tổng số
- Chất hữu cơ
- Lân dễ tiêu, kali dễ tiêu
- Cation trao đổi (Ca2+, Mg2+, K+, Na+)
- Dung tích hấp thu (CEC)
- Độ no bazơ; (BS% = (Ca2+ + Mg2+ + K+ + Na+) x 100/CEC)
- Độ dẫn điện, tổng số muối tan
- HCO3- (chỉ với đất mặn)
- Các anion (Cl , SO42- )
- Tỷ lệ % của Na trao đổi; (ESP = %Na x 100/CEC)
- Tỷ lệ hấp phụ Na; (SAR=1,41Na/(Ca+Mg)0,5)
- NH4+, NO3-
- Kim loại nặng: Cu, Pb, Zn, Cd, As, Hg, Cr
- Dư lượng thuốc bảo vệ thực vật (chất trừ sâu bệnh, diệt cỏ tổng hợp)
c. Thông số sinh học
- Vi sinh vật tổng số trong đất
- Vi khuẩn
- Nấm
- Giun đất
Ngoài các thông số trên, có thể xem xét, bổ sung thêm các thông số khác theo chỉ định của chuyên gia cho phù hợp với mục tiêu nghiên cứu.